Teknoloji Bağımlılığı ve Çocuk Gelişimi: Dijital Dünyada Dengeyi Bulmak

Emre Taşdöndüren – Psikolojik Danışman | Nörobilim Uzmanı | DIR® Expert Terapisti

Akıllı telefonlar, tabletler ve bilgisayarlar hayatımızın merkezinde.
Bilgiye ulaşmak, sosyalleşmek ve eğlenmek için her gün bu cihazlara başvuruyoruz. Ancak teknolojiyle kurduğumuz bu yoğun ilişki, zamanla bağımlılığa dönüşebiliyor. Özellikle çocuklarda ve ergenlerde ekran süresinin artması, dikkat, duygu düzenleme ve sosyal gelişim üzerinde ciddi etkiler yaratabiliyor.

Teknoloji Bağımlılığı Nedir?

Teknoloji bağımlılığı, kişinin dijital cihazları kontrolsüz ve zorlayıcı şekilde kullanmasıdır. Uzun süreli ekran kullanımı, dopamin salınımını artırarak beyinde madde bağımlılığına benzer bir döngü oluşturur. Bu nedenle, çocukların gelişimsel ihtiyaçlarını karşılayamaması, sosyal etkileşimden uzaklaşması ve içe kapanması sık görülür.

Cihaz Bağımlılığının Belirtileri

Eğer çocuğunuz:

• Cihazını elinden bırakamıyor, sürekli telefon ya da tabletle vakit geçiriyorsa,
• Cihaz erişimi engellendiğinde aşırı tepki veriyorsa,
• Yemek, oyun ya da uyku gibi temel rutinleri aksatıyorsa,
• Sosyal ilişkiler yerine dijital ortamlarda vakit geçirmeyi tercih ediyorsa,
  bu durum teknoloji bağımlılığı sinyali olabilir.

Çocuk Gelişimi Üzerine Etkileri

Bilimsel araştırmalar, uzun ekran süresinin beynin ön korteks bölgesinde incelme, dikkat ve hafıza becerilerinde azalma ile ilişkili olduğunu gösteriyor.
Erken yaşta hızlı içeriklerle tanışan çocuklarda:

• Dikkat süresi kısalabiliyor,
• Hayal gücü sınırlanabiliyor,
• Sosyal ilişki kurma isteği azalabiliyor.

Bu etkiler, özellikle 0–6 yaş döneminde nörogelişimsel süreçleri doğrudan etkileyebiliyor.

Ekran Süresi İçin Bilimsel Öneriler

Amerikan Pediatri Akademisi’ne göre:

• 18–24 ay: Sadece görüntülü konuşmalar önerilir.
• 2–5 yaş: Günlük en fazla 1 saat, kaliteli içeriklerle sınırlı olmalıdır.
• 6 yaş ve üzeri: Ekran süresi, uyku ve fiziksel aktiviteleri engellemeyecek şekilde planlanmalıdır.

Ebeveynler İçin 5 Strateji

1. Model olun: Çocuğunuz, sizin teknoloji alışkanlıklarınızı taklit eder.
2. Ekransız alanlar oluşturun: Yemek ve uyku zamanlarında dijital cihazları uzak tutun.
3. Alternatif etkinlikler sunun: Sanat, müzik ve açık hava oyunları dijital bağımlılığı azaltır.
4. Duygusal bağ kurun: Çocuk, gerçek ilişki içinde güven hissederse sanal dünyaya daha az yönelir.
5. Rutin oluşturun: Belirli saatlerde cihaz kullanımına izin verin, süre dolduğunda kararlılıkla bitirin.

Antalya’da Profesyonel Destek

Teknoloji bağımlılığı, sadece davranışsal bir sorun değil; aynı zamanda nörobilimsel bir dengesizliktir.
Emre Taşdöndüren Psikolojik Danışmanlık Merkezi, Antalya’da çocuklar ve aileler için kapsamlı değerlendirme, aile rehberliği ve Floortime tabanlı gelişimsel yaklaşımlar sunmaktadır.

Çocuğunuzun teknolojiyle daha sağlıklı bir ilişki kurmasını istiyorsanız, bireysel bir değerlendirme planı oluşturmak için bizimle iletişime geçebilirsiniz.

---

Anahtar kelimeler: teknoloji bağımlılığı, ekran süresi, çocuk gelişimi, psikolojik danışman, nörobilim uzmanı, Antalya, ebeveyn rehberi, dijital denge